به گزارش خبرنگار مهر، ایران با داشتن حدود ۱۹ میلیون تن محصولات باغی و ۲ میلیون و ۶۸۴ هزار هکتار باغ یکی از بزرگترین تولیدکنندگان میوه در دنیاست؛ با این حال حضور میوه‌های رنگارنگ فرنگی در بازار داخل یکی از معضلاتی است که تولید و تولیدکنندگان را به دردسر انداخته است.
یکی از مهم ترین خسارت هایی که واردات میوه های ممنوعه خارجی به تولید و اقتصاد کشورمان وارد می کند، ورود آفات قرنطینه ای و درگیر شدن باغات کشور با این بیماری ها و آفات است.
تاکنون محصولاتی مانند لیموترش از آفت جاروک جادوگر و همچنین زیتون از مگس میوه زیتون که از طریق واردات به کشور ما راه یافته اند، به شدت خسارت دیده اند و سالانه دولت و کشاورزان هزینه های هنگفتی را صرف کنترل و مدیریت این بیماری ها می کنند.
در همین زمینه محمدعلی باغستانی، رئیس سازمان حفظ نباتات کشورمان در گفتگوی تفصیلی با خبرنگار مهر به خساراتی که این آفت به تولید کشور وارد کرده اند اشاره کرده و راهکارهای مقابله با این مساله را عنوان نموده است؛ مشروح این مصاحبه از نظرتان می گذرد:
*آقای باغستانی، قبلا اعلام شده بود که تاکنون حدود ۱۵ تا ۲۰ نوع آفت قرنطینه‌ای از طریق واردات به کشور وارد شده است که از جمله آنها می‌توان به مگس میوه زیتون، مگس مدیترانه‌ای، سوسک حنایی خرما، کرم ساقه خوار برنج و بیماری‌های جاروک و گرینینگ اشاره کرد؛ بفرمایید آیا مشخص است که چه تعداد از این آفات از طریق واردات قانونی وارد کشور شده اند و چه تعداد از طریق واردات غیرمجاز و قاچاق؟
معمولا از طریق واردات قانونی نباید چنین اتفاقاتی بیفتد و آفات وارد شود، مگر اینکه سهل انگاری در کار رخ دهد. چرا که طبیعتا در واردات قانونی کشورهای هم پیمان که در آی پی سی سی (کنواسیون بین المللی حفظ نباتات) عضو هستند موظف به ارائه گواهی بهداشت کالای خود هستند و بررسی های لازم را براساس درخواست کشور هدف انجام می گیرد؛ بنابراین یک گواهی اول روی هر محموله ای وجود دارد. همچنین وقتی محموله از مرحله قرنطینه عبور می کند، مامور قرنطینه بازرسی روی این مساله انجام می دهد، بنابراین اگر روال قرنطینه ای به خوبی انجام شود معمولا در این زمینه ها ما مشکل خاصی نداریم.
*با این حساب این آفات از راه واردات غیرمجاز وارد کشور می‌شوند؟
آفاتی که وارد می شود یا بر اثر بی توجهی نسبت به یک عامل است یا از طرقی است که واقعا نمی توان مانع ورود آنها شد. به عنوان مثال آفاتی مانند توتا ابسلوتا (مینوز برگ گوجه فرنگی) که وارد کشور ما شد، شعاع پروازی این آفت خیلی زیاد است؛ این آفت از غرب اروپا به شرق اروپا آمد، بعد وارد ترکیه شد و از آنجا به کشور ما آمد.
برخی آفات این گونه وارد کشور می شوند، برخی هم از طریق محموله های وارداتی می آیند مانند مگس میوه زیتون که به دلیل وارداتی که روند قانونی آن طی نشده بود، وارد کشور شده است.
آفاتی که وارد می شود یا بر اثر بی توجهی نسبت به یک عامل است یا از طرقی است که واقعا نمی توان مانع ورود آنها شد. به عنوان مثال آفاتی مانند توتا ابسلوتا (مینوز برگ گوجه فرنگی) که وارد کشورشد*طی سالهای اخیر بحث درگیری با آفت سوسک حنایی خرما در منطقه پارسیان هرمزگان مطرح شد، این آفت چگونه وارد آن منطقه شده و درگیری ایجاد کرده بود؟
یکی دو سال قبل ما درگیر سوسک حنایی خرما در منطقه پارسیان هرمزگان شدیم درحالی که ما این سوسک را در سیستان و بلوچستان و سراوان به عنوان آفت رسمی می شناسیم اما در هرمزگان با باغی مواجه شدیم که حدود ۳۰۰ الی۴۰۰ درخت داشت و حدود ۴۰ درخت آن به طور ناگهانی به این آفت آلوده شد که خوشبختانه موفق شدیم آن را ریشه کن کنیم.
وقتی ما این مساله را پیگیری کردیم متوجه شدیم توسط پاجوشی که از قطر به صورت غیر رسمی و از طریق لنج وارد شده بود.
*منشا واردات آفاتی مانند جاروک جادوگر که خسارت زیادی به باغات لیمو وارد کرده است یا آفت مگس میوه زیتون؛ چه بوده است؟
اگر ما منشا این آفات را می دانستیم از ورود آنها جلوگیری می کردیم مشکل اینجاست که کسی متوجه نشد منشا واردات این آفات کجا بوده است؟ زمانی ما متوجه شدیم که این آفت وارد کشور شد و ایجاد خسارت کرد.
*آیا مشخص است که این آفات(مگس میوه زیتون و جاروک جادوگر)در چه سال هایی وارد کشور ما شدند؟
مگس میوه زیتون و جاروک جادوگر اوایل دهه ۸۰ وارد کشور شدند.
*در حال حاضر وضعیت باغات درگیر با این آفات به چه صورت است؟ دولت تا چه حد موفق شده این آفات را مدیریت کند؟
جزو افتخارات سازمان حفظ نباتات است که طی دو سه سال گذشته مگس میوه زیتون را در باغات کنترل کردیم، سال گذشته ما در این زمینه کمتر از ۵ درصد خسارت داشتیم. اما این کنترل، زحمات زیادی را برای دولت و کشاورزان ایجاد کرده است، درحال حاضر نیز یکی از مهم ترین دغدغه های بنده به عنوان رئیس سازمان حفظ نباتات کنترل و مدیریت این آفت است. در حال حاضر ما بین ۲۰ تا ۳۰ ایستگاه پیش آگاهی در ۳ استان گیلان، زنجان و قزوین داریم، که همه این ها هزینه دارد.
*این اقدامات چقدر هزینه برای دولت و برای کشاورزان دارد؟
به طور میانگین در هر هکتار حداقل تا ۲۰ تا ۲۵ هزارتومان فقط مواد کنترل کننده مصرف می شود؛ به جز هزینه کارگری و سایر اقدامات.
در بحث کولبری اگر یک رایانه خراب وارد شود فقط شخص زیان می کند اما اگر یک آفت از طریق ۵ کیلوگرم میوه وارد کشور شود، خسارت آن فقط کل کشور را دچار مشکل می کند*آقای باغستانی، بحث هایی وجود دارد در مورد اینکه گاهی اوقات برخی با دور زدن قرنطینه وارداتی انجام می دهند که منجر به ورود آفات به کشورمان می شود آیا چنین امکانی برای برخی افراد وجود دارد؟
بله، به طور فراوان این اتفاق رخ می دهد؛ قوانین ما بسیار محکم و قوی است اما عده ای این قوانین را دور می زنند؛ به عنوان مثال بحث کولبری و پیله وری برای کشور معضلی است، در بحث کولبری اگر یک رایانه خراب وارد شود فقط شخص زیان می کند اما اگر یک آفت از طریق ۵ کیلوگرم میوه وارد کشور شود، خسارت آن فقط برای شخص نیست کل کشور را دچار مشکل می کند.
*آیا احتمال ریشه کن کردن آفاتی که وارد کشور می شوند، وجود دارد؟ و ما تاکنون با این چنین موردی در کشورمان برخورد داشته ایم که آفتی را ریشه کن کنیم؟
متاسفانه آفات وقتی وارد کشور شدند برای همیشه می مانند و نمی توانیم آنها را ریشه کن کنیم چنین امکانی برای هیچ کدام از آفات وارد شده به کشور وجود ندارد. آفت وقتی در یک منطقه مستقر شد ریشه کنی آن محال است مگر درباره آفت قرنطینه ای و زمانی که تازه به یک منطقه ورود کرده اند مثل همان کاری که ما در منطقه پارسیان هرمزگان انجام دادیم.
با این حال ما هنوز آن منطقه را به حال خود رها نکرده ایم و هر سال آنجا را رصد و تله گذاری می کنیم تا ببینیم آفتی در تله هایمان یافت می شود یا خیر؟ تا زمانی که ما زیتون کاری داریم مگس میوه زیتون هم در کشور وجود دارد و درگیری های ما در این زمینه ادامه دارد.
* بحث دیگری که در این میان مطرح می شود و بحث مهمی نیز است آن است که با توجه به شرایط ناامن منطقه، آیا احتمال حمله بیولوژیک از این طریق به کشور وجود دارد؟
این سوال بسیار خوبی است، امروزه بحث جنگ بیولوژیک و بیوتروریسم یک بحث جدی و در دنیا مطرح است، دغدغه های خاص خود را دارد، به همین دلیل یکی از وظایف اصلی سازمان پدافند غیرعامل در زمینه ورود آفات، بیماری‌ها و عوامل بیولوژیک به صورت عمدی است.
ما به عنوان سازمان حفظ نباتات وقتی مساله ورود آفات مطرح می شود بحث غیرعمد بودن آن را در نظر می گیریم اما وقتی بحث عمد بودن این موضوع مطرح می شود نقش سازمان های دیگر مانند سازمان پدافند غیرعامل به میان می آید.
امروزه بحث جنگ بیولوژیک و بیوتروریسم یک بحث جدی و در دنیا مطرح است، دغدغه های خاص خود را دارد، به همین دلیل یکی از وظایف اصلی سازمان پدافند غیرعامل در زمینه ورود آفات به صورت عمدی است*تاکنون با چنین موردی برخورد داشته اید؟
فعلا نمی توانیم به طور قطعی در این زمینه اظهارنظر کنیم، ریشه برخی موارد مشخص نیست ما خیلی از آفات را نمی دانیم عمدی وارد شده یا غیرعمدی آمده است؟ غیرقابل اثبات است.
*آیا در صورت وقوع چنین اتفاقی آمادگی مقابله با آن در کشور وجود دارد؟
مشکل این است که وقتی آفت وارد کشور می شود، دیدن آن آفت خیلی مشکل است چون جمعیت آن پایین است. زمانی که ما متوجه حضور آفت می شویم تنها کاری که می توان انجام داد کنترل جمعیت آن است و ریشه کنی آن امکان ندارد.
معمولا وقتی یک آفت قرنطینه یا عامل بیولوژیک وارد کشور می شود، در سالهای اول در کشور مبدایی که استقرار پیدا کرده خسارت خیلی زیادی وارد می کند. به عنوان مثال همین توتا ابسلوتا دو الی سه سال اولی که وارد شد خسارت های بسیار چشمگیری به محصول گوجه فرنگی کشور چه در گلخانه و چه در فضای آزاد وارد کرد. سپس آفت کم کم با طبیعت سازگار می شود و ما باید آن را کنترل کنیم. اتفاقی که الان برای مگس میوه زیتون و مگس میوه مدیترانه ای رخ داده است.
مگس میوه مدیترانه سال گذشته در برخی مناطق باغات انار کشور را درگیر کرد، موضوعی که تاکنون در هیچ کجای دنیا گزارش نشده است اما در ایران اتفاق افتاد*به آفت مگس مدیترانه‌ای اشاره کردید، لطفا درباره آخرین وضعیت مگس میوه مدیترانه در کشور نیز توضیحاتی ارائه کنید، درحال حاضر این آفت در چه وضعیتی قرار دارد؟
کنترل مگس میوه مدیترانه در مازندران یکی از دغدغه های همیشگی ماست، تقریبا در تمام طول سال ما با این آفت درگیر هستیم آفتی است که به همه محصولات نیز آسیب می زند و ما باید درباره تمام میوه های دانه دار، هسته دار، مرکبات و غیره نگران باشیم. حتی سال گذشته ما در این زمینه درباره میوه انار درگیر شدیم، موضوعی که تاکنون در هیچ کجای دنیا گزارش نشده است اما در ایران اتفاق افتاد.
*سازمان حفظ نباتات به دلیل مسئولیت ها و وظایف خود، همواره با کشف محموله های آلوده سر وکار دارد، درباره آخرین محموله ای که سازمان حفظ نباتات آن را کشف و ضبط کرده، توضیحاتی ارائه کنید که این محموله مربوط به چه محصولی بوده، از کجا وارد شده و الان در چه وضعیتی به سر می برد؟
اخیرا، واردات نهال مو از یک کشور اروپایی داشتیم که این محموله به آفت فیلوکسرا آلودگی داشت که آفت بسیار خطرناکی است و کشورهایی که با آن درگیرند دچار محدودیت کشت مو شده اند. ما این آفت را شناسایی کردیم و در فرودگاه امام خمینی این محموله را آتش زدیم؛ حجم این محموله حدود ۱۵۰۰ اصله نهال مو بود. این واردات قانونی بود و مامور قرنطینه متوجه آلودگی آن شد.
برای جلوگیری از ورود این آفات باید سیستم های نظارتی مان را قوی کنیم؛ همچنین از مرزبانی میخواهیم که همکاری لازم را با ما داشته باشد*برخی کارشناسان معتقدند وزارت جهاد برای مبارزه با ورود آفت قرنطینه ای به کشور باید واردات میوه را آزاد کند تا سازمان حفظ نباتات بتواند بر روند واردات نظارت کند و به این ترتیب شاهد ورود آفات کمتری به کشور باشیم، نظر شما در این زمینه چیست؟
جواب دادن به این سوال در حوزه کاری بنده نیست، اما این بحث پیچیده ای است چرا که در این میان بحث حمایت از تولید داخل مطرح است و همه کشورهای دنیا برای تعادل بازار داخل و حمایت از تولیدات خود محدودیت هایی را در زمینه واردات ایجاد می کنند؛ بنابراین ما نباید مرزهای کشورمان را به روی میوه های خارجی باز کنیم؛ اتفاقی هم که در سال گذشته درباره واردات مرکبات رخ داد به دلیل نیاز کشور بود.حمایت از تولید داخل و جلوگیری از واردات بی رویه جز سیاست های حاکمیتی و مورد تاکید رهبر انقلاب است.
*راهکار شما برای حل این معضل چیست؟
بنابراین اصل باید حمایت از تولید داخل باشد، ما باید راه های مرزی مان را درست کنیم؛ خیلی از مسیرهایی را که دور می زنیم، این مورد را باید اصلاح کنیم نمونه آن همین بحث کولبری است. مرزها را باید محکم تر کنیم، در گمرکات ایکس ری را زیاد کنیم تا بتوانیم تشخیص دهیم. چرا که ما سالهای گذشته موردی داشتیم که در یک محموله وارداتی، روی آن موز که وارداتش آزاد است چیده شده بود و در زیر این موزها میوه های ممنوعه را پنهان ساخته بودند.
بنابراین باید سیستم های نظارتی مان را قوی کنیم؛ همچنین از مرزبانی میخواهیم که همکاری لازم را در زمینه با ما داشته باشند.
نظر شما